NGUYÊN NHÂN
Có nhiều nguyên nhân gây ra sự sợ hãi. Nguồn gốc của nỗi sợ có sự khác biệt tùy theo độ
tuổi, giới tính và kinh nghiệm sống của từng người. Tuy nhiên về cơ bản, những tình huống đe
dọa đến cuộc sống và sức khỏe đều gây ra sự sợ hãi nhất định.
Ngoài ra, một số người có các vấn đề tâm lý có thể sợ hãi quá mức hoặc mất đi cảm xúc sợ hãi.
Một số yếu tố phổ biến gây nên sợ hãi bao gồm:
Một số đối tượng hoặc tình huống cụ thể, chẳng hạn như: Nhện, rắn, độ cao, bay,…
Các sự kiện tương lai.
Sự kiện tưởng tượng.
Những nguy hiểm thực sự về môi trường.
Các chuyên gia chia nguồn gốc của sự sợ hãi thành 2 nhóm chính là nỗi sợ từ mối đe dọa thực sự
và nỗi sợ hãi vô hình:
- Nỗi sợ từ mối đe dọa thực sự
- Nỗi sợ vô hình
- Nỗi sợ hãi bẩm sinh: Hippocampus (hồi hải mã) là cơ quan bên trong não bộ có chức năng
chi phối và kiểm soát sự sợ hãi. Ngoài ra, cấu tạo của Hippocampus cũng có sự khác biệt về giới
tính. Đây là lý do vì sao nữ giới thường nhạy cảm hơn với các mối nguy hiểm và dễ sợ hãi hơn
so với nam giới. - Nỗi sợ hãi tâm lý: một số người có thể phát sinh nỗi sợ hãi do tâm lý. Tình trạng này thường
xảy ra do tác động từ môi trưởng sống và trải nghiệm cá nhân.
(Ví dụ trẻ nhỏ thường sợ hãi về quái vật, ma quỷ mặc dù trên thực tế, trẻ chưa thực sự chứng
kiến thấy những đối tượng này)
( Trong khi đó, người lớn thường có nỗi sợ vô hình với những tình huống, đối tượng đã gây ra
các tổn thương tâm lý cho bản thân hoặc những người xung quanh)
- Nỗi sợ kết hợp: Nỗi sợ kết hợp là nỗi sợ kết hợp xuất hiện từ những mối đe dọa thực sự và
những nỗi sợ vô hình. Đây là nỗi sợ phức tạp, nhưng chúng thường xảy ra trong thời gian rất ngắn
khi chúng ta chưa kịp chuẩn bị tâm lý.
(Ví dụ hành động khi làm nổ một quả bóng bay và ngay lập tức phản xạ của nỗi sợ hãi xuất hiện.
Rõ ràng quả bóng không gây nguy hiểm, bạn cũng không sợ quả bóng nổ, nhưng khi quả bóng bị
vỡ ra và vang to thì bạn lại có phản ứng ngay với nó.)
HẬU QUẢ
Một số ảnh hưởng, hậu quả tiêu cực của nỗi sợ hãi:
Sợ hãi quá mức, kéo dài có thể làm giảm hiệu quả học tập và làm việc.
Sợ hãi cũng làm tăng các cảm xúc tiêu cực như lo lắng, phiền muộn, buồn chán,… Nếu
sự sợ hãi thường trực và kéo dài trong nhiều tháng, tâm lý có thể xuất hiện những vấn đề
bất ổn như trầm cảm, rối loạn lo âu, hoang tưởng. Thực tế cũng cho thấy, rất nhiều người
sống trong sự sợ hãi đều gặp những vấn đề tâm lý.
Sự sợ hãi kéo dài cũng tăng mức độ nhạy cảm của cảm xúc, từ đó thay đổi cách nhìn nhận và hành vi. Điều này làm gia tăng xung đột và mâu thuẫn trong cuộc sống.
Nỗi sợ hãi thường trực cũng khiến cho hormone adrenalin và cortisol tăng lên trong thời
gian dài. Tình trạng này dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe như cao huyết áp, rối loạn
nhịp tim, rối loạn tiêu hóa, căng cơ, đau nửa đầu, rối loạn tiền đình và thiếu máu não.
LỢI ÍCH CỦA SỢ HÃI
- Sợ hãi giúp giảm cân: đốt cháy nhiều calo hơn so với khi bạn không sợ bất cứ điều gì. Khi
nhịp đập của chúng ta tăng nhanh, cơ thể chúng ta giải phóng hormone adrenaline giúp quá trình
trao đổi chất của chúng ta tăng tốc, đường và chất béo bị đốt cháy. - Sợ hãi giúp tăng cường hệ thống miễn dịch: các tế bào bạch cầu trong cơ thể được kích hoạt.
Đây là loại tế bào giúp bạn chống lại bệnh tật và hồi phục sức khỏe. Bạn càng có nhiều bạch cầu,
hệ thống miễn dịch của bạn càng mạnh.
(Vd: Trong một số nghiên cứu thực hiện bởi Đại học Coventry, Anh, những người tham gia đã
xem một bộ phim kinh dị. Kết quả cho thấy cảm giác sợ hãi đã khiến các tế bào bạch cầu của họ
kích hoạt) - Nỗi sợ hãi có thể tạo động lực: cơ thể sẽ tiết ra nhiều chất hóa học, chẳng hạn như serotonin.
Nó giúp não của bạn hoạt động hiệu quả hơn, vì vậy nỗi sợ hãi thực sự mang lại năng lượng.
(Ví dụ, khi bạn thường xuyên chạy bộ theo cùng một lộ trình mỗi ngày, bạn sẽ nhanh chóng quen
với con đường đó) - Nỗi sợ hãi ràng buộc chúng ta với người khác: Khi cảm thấy sợ hãi, oxytocin sẽ được giải
phóng. Đây là một loại hormone giúp bạn xây dựng mối quan hệ với những người xung quanh.
Tất cả chúng ta đều có bản năng sinh tồn và nó thúc đẩy chúng ta kết đôi với những người khác
để vượt qua nguy hiểm. - Mang lại sự tập trung: Nếu bạn cảm thấy lo lắng, cùng với adrenaline, một loại hormone khác
là norepinephrine sẽ được tiết ra, giúp bạn tập trung thay vì hoảng sợ. Nó giúp bạn suy nghĩ rõ
ràng hơn khi bị căng thẳng, đó là lý do tại sao nó được sử dụng trong nhiều loại thuốc chống
trầm cảm. - Nỗi sợ hãi giúp chúng ta nhanh chóng thoát khỏi khó khăn: Khi ở trong một tình huống
nguy hiểm, nỗi sợ hãi buộc não bộ phải phản ứng ngay lập tức và tìm ra giải pháp thay vì dành
thời gian đi vào phân tích chi tiết tình huống. - Nỗi sợ hãi giúp chúng ta tạo ra thay đổi tích cực: Khi bạn đến gặp bác sĩ và họ nhận xét về
phân tích máu của ban có lượng đường cao và có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Khi đó bạn bắt
đầu cảm thấy sợ hãi. Đó là bởi vì bạn có thể đã nhận thức được thiệt hại nghiêm trọng mà bệnh
tiểu đường có thể gây ra. Vì vậy, bạn bắt đầu tuân theo chỉ định của bác sĩ bằng cách tiêu thụ ít
đường hơn và tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn kiêng, đưa bản thân thoát khỏi vùng nguy hiểm đó.
Nếu không sợ hãi, bạn có thể đã không có thay đổi tích cực đó. - Nỗi sợ có thể giúp chúng ta thành công hơn mong đợi: Có một trạng thái tâm lý được gọi là
hội chứng Cronos, đó là khi mọi người sợ rằng họ sẽ bị người khác thay thế trong bất kỳ lĩnh vực
nào của cuộc sống. Các nhà tâm lý học khẳng định rằng với liều lượng vừa phải, nỗi sợ hãi có
thể giúp chúng ta đạt được nhiều thành tựu. Khi chắc chắn sẽ không có ai thay thế mình (không
có nỗi sợ hãi), chúng ta trở nên thoải mái với những thứ mình có và bắt đầu trở nên lười biếng. - CÁC BIỂU HIỆN TÂM LÝ, THỂ LÝ CỦA CẢM XÚC
- Mỗi người có thể trải qua nỗi sợ hãi khác nhau nhưng một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến
bao gồm: Tức ngực; ớn lạnh; khô miệng; buồn nôn; tim đập, loạn nhịp; hụt hơi; đổ mồ hôi;
run sợ; bụng khó chịu,… - Ngoài các triệu chứng sợ hãi về thể chất, mọi người có thể gặp các triệu chứng tâm lý như bị
choáng ngợp, khó chịu, cảm thấy mất kiểm soát hoặc cảm giác sắp bị chết. - MINH HỌA VÍ DỤ TRONG ĐỜI SỐNG
Ví dụ, nếu ai đó đe dọa bạn về mặt thể chất, phản ứng tốt nhất là tránh xa người đó càng sớm
càng tốt.